Liefst vier partijen (VVD, PvdA, TROTS/OPA en 50PLUS) waren het er zaterdag over eens: Bredanaars in de bijstand kunnen best een tegenprestatie leveren. Dat bleek uit een discussie bij het Breda Media Debat in zorgcentrum Elisabeth. Maar hoe die tegenprestatie eruit moet komen te zien, blijft onduidelijk.
Al snel werd in het debat duidelijk dat zowel linkse als rechtse partijen de tegenprestatie geen slecht idee vinden, maar dat ze een ander idee hebben over de invulling. Thierry Aartsen van de VVD stelde bijvoorbeeld voor dat bijstandsontvangers als tegenprestatie sneeuw zouden kunnen schuiven in het NAC-stadion. Yvonne de Heer-Seveke van TROTS/OPA was het met hem eens: ‘Je kan mensen in de bijstand ook laten werken in tuintjes. Als ze het werk leuk vinden, is het geslaagd.’ Wanneer men weigert een dergelijke tegenprestatie te leveren, kunnen volgens haar maatregelen worden getroffen. Volgens Aartsen zou er in dat geval gekort kunnen worden op de bijstandsuitkering.
De PvdA kiest voor een meer linkse aanpak. ‘We moeten de tegenprestatie niet door de strot duwen. Je moet kijken naar wat mensen kunnen en willen doen’, zei Miriam Haagh (PvdA). Zij en haar 50PLUS-collega Joep Taks vinden de aanpak van de VVD meer op een ‘strafmaatregel’ lijkt. Zij willen dat het werk van de tegenprestatie aansluit op een toekomstige baan (zie video).
Tegenprestatie versus werken in de bijstand
Het debat van zaterdag legde een belangrijke tegenstelling bloot tussen linkse en rechtse partijen. Rechts wil vooral dat Bredanaars in de bijstand een verplichte tegenprestatie leveren omdat dit eerlijk zou zijn. Links zet meer in op de mogelijkheid om te werken in de bijstand met meer keuzevrijheid. Dat is ook terug te zien in de verkiezingsprogramma’s.
De Bredase programma’s van PvdA en D66 maken duidelijk dat het voor bijstandsgerechtigden makkelijker moet worden om aan de slag te gaan. D66 wil bijvoorbeeld dat het makkelijker wordt om ‘vanuit de bijstand een onderneming te starten’.
De PvdA zegt ongeveer hetzelfde: mensen met een bijstandsuitkering moeten ‘makkelijk in een baan kunnen stappen’. De VVD heeft het in haar Bredase programma daarentegen over een ‘tegenprestatie’. Zo kunnen Bredanaars in de bijstand ‘koffie schenken of meehelpen met het schoonhouden van Breda’. De SP is juist voor een ‘sociaal basisinkomen’, iets wat de VVD ‘vrijheid-blijheid- beleid’ noemt.
De standpunten van enkele andere Bredase partijen staan hieronder:
50PLUS: ‘Tegenprestatie verwachten is goed, maar het is geen strafmaatregel en moet geen afbreuk doen aan kwaliteiten bijstandsgerechtigde’
TROTS/OPA: ‘Bijstandsgerechtigden tegenprestatie laten geven en daarin coachen, bij weigering maatregelen nemen’
GroenLinks: ‘Breda maakt gebruik van alle mogelijkheden die de wet biedt. Tegenprestatie en kostendelersnorm worden ruimhartig toegepast’
BOB: ‘Voor een maatschappelijke tegenprestatie, bijvoorbeeld ouderen helpen met praktische zaken’
Volkspartij Breda: ‘Iedereen met een uitkering gaat actief aan de slag voor werk of opleiding en de gemeente ondersteunt hierbij’
Bredase Stadspartij: ‘Bijstandsgerechtigden ondersteunen bij onderwijs of ondernemen’
Bijstand in Rotterdam
De Bredase partijen die voorstander zijn, zouden kunnen kijken naar de gemeente Rotterdam. Daar leveren bijstandsgerechtigden al sinds 2012 een tegenprestatie. Rotterdammers in de bijstand kunnen bijvoorbeeld vrijwillig helpen in een verzorgingstehuis of uit eigen beweging een opleiding gaan volgen. Het is de bedoeling dat de tegenprestatie twintig uur in beslag neemt. Als iemand bewust niet meewerkt, wordt de uitkering gekort.
De gemeente Rotterdam is tevreden over de aanpak. Mensen die een prestatie leveren, zouden zich gezonder voelen en het leuk vinden om te werken. Critici zeggen echter dat Rotterdammers in de bijstand zich onder druk gezet voelen en dat gemeenten de tegenprestatie zien als een soort taakstraf. Het Rijk staat toe dat gemeenten een tegenprestatie van uitkeringsgerechtigden vragen. Op de website van Rijksoverheid staat dat gemeenten de bijstandsuitkering mogen verlagen als wordt geweigerd een tegenprestatie te leveren.
Verkiezingsdebat
De stelling “Mensen in de bijstand moeten verplicht een tegenprestatie leveren door zich een aantal uren per week voor de maatschappij in te zetten.” was een van de zes stellingen tijdens het verkiezingsdebat. Dit debat wordt zondagavond 20.00 uur door BredaNu uitgezonden en daarna enkele malen verhaald (zie video hierboven).
