De enige politiek die het Eurovisie Songfestival toestaat, is vriendjespolitiek

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: Songfestivalfanaten die vol enthousiasme nu toevallig op mijn column zijn gestuit, moet ik teleurstellen.

Dit wordt geen lyrisch verhaal over Douwe Bob en zijn “Slow Down” lied/boodschap of over welke andere feestelijk uitgedoste deelnemer ook. Eerlijk gezegd heb ik helemaal niets met het Eurovisie Songfestival. Ik vind het allemaal één groot circus dat in de loop der tijd ook nog eens steeds meer is gaan draaien om randzaken als vriendjespolitiek en - zo extravagant en overdreven mogelijk - gezien worden.

Niet dat de liedjes van vroeger een niveau hadden om over naar huis te schrijven, maar volgens mij is het alleen maar erger geworden. Waarmee ik verklap dat ik vroeger dus blijkbaar wél naar het Songfestival keek en dat klopt. Maar ter verdediging van mezelf: dat was vooral uit een combinatie van verveling en een groot gebrek aan televisiezenders. Is het lang geleden? Ja, ik ben zelfs al zo oud dat voorgaande zin mij eraan herinnert dat ik behoor tot die generatie Nederlanders die ons land ooit nog het Eurovisie Songfestival heeft zien winnen. Toch heb ik ook nog wat positiefs te melden: met dank aan Anouk komt Nederland de laatste jaren in elk geval met inzendingen waarin men de muziek centraal wenst te stellen in plaats van al die opsmuk er omheen.

Dat deze column toch over het Songfestival gaat, heeft natuurlijk alles te maken met de ophef over het winnende lied “1944” van de Oekraïense, Krim-Tataarse zangeres Jamala.

Wie in deze tijd op het Eurovisie Songfestival met een kritisch lied komt over de behandeling van Krim-Tataren door de Sovjet-Unie kan natuurlijk ophef verwachten. Dan kun je daar nog wel tegenin brengen dat het lied gaat om een persoonlijk verhaal over je overgrootmoeder die in 1944 met haar vijf kinderen (en nog tweehonderdduizend andere Krim-Tataren) in opdracht van Stalin werd geporteerd naar andere delen van het Sovjetrijk, maar de vergelijking met Stalin-bewonderaar en Krim-veroveraar Vladimir Poetin is natuurlijk snel gemaakt.

Wat ik interessant vind aan de ophef, is de vraag wat de organisator van het Eurovisie Songfestival, de EBU (Europese Broadcasting Union), ertoe besloten heeft om het lied van Jamala toch goed te keuren ondanks dat teksten met een politieke lading niet zijn toegestaan. De enige politiek die binnen het Eurovisie Songfestival is toegestaan - en die dan ook veelvuldig wordt toegepast - is tenslotte vriendjespolitiek. Volgens mij kunnen er maar twee redenen zijn waarom de EBU het lied “1944” heeft goedgekeurd. Of men heeft liggen slapen tijdens de beoordeling van het lied waardoor de gevoeligheid ervan hen totaal is ontgaan. Of men wist drommels goed hoe politiek gevoelig dit lied zou kunnen liggen bij Rusland, maar besloot men om wat voor vage doch boeiende reden dan ook toch maar een oogje dicht te knijpen.

Uiteraard is Rusland overtuigd van de laatste variant. De Russische autoriteiten beschouwen het hele incident als één groot complot tegen hun land en beschuldigen nu alles en iedereen om zich heen van anti-Russische activiteiten. Ikzelf geloof niet zo in complottheorieën en ben bij een oppervlakkig evenement als het Eurovisie Songfestival dan ook eerder geneigd te geloven in een domme, naïeve actie van de EBU.

Voordat er een misverstand ontstaat: ik juich liedjes als die van Jamala uiteraard alleen maar toe omdat ze inhoud hebben en kunnen aanzetten tot nadenken en het opdoen van (historische) kennis.

Of Rusland het nou wil of niet, het gaat hier om historische feiten. Stalin heeft vele misdaden begaan tegen de mensheid, waaronder dus ook tegen honderdduizenden Krim-Tataren. De extreem paranoïde dictator zag links en rechts overal vijanden en wist niets beters te bedenken dan deze ofwel te deporteren ofwel om te laten brengen. Wat gelukkig voor hem ook vaak samen ging: tijdens de deportaties kwamen heel veel mensen om door kou, uitputting, honger, ziektes, etc.

Niet voor niets vinden we Stalin steevast op de tweede plaats op de eeuwige ranglijst van “Dictatoren verantwoordelijk voor de meeste moorden”. Wie de nummer één weet, mag het zeggen. En nee, dat is niet Adolf Hitler (nummer drie). Daarvoor leefde hij (gelukkig) te kort.

Of Stalin nou verantwoordelijk is geweest voor de dood van tien of zestig miljoen inwoners van zijn Sovjetrijk is moeilijk te zeggen, maar dat het ergens tussen deze twee getallen in ligt, staat vast. En wat maakt het ook uit? Was het niet Stalin himself die hierover ooit zei: “Eén dode is een tragedie, een miljoen is een statistiek.”

En ja het moge duidelijk zijn dat Stalin echt een man van de statistieken was. Laten we het zo zeggen: als Douwe Bob in die tijd voor massamoordenaar Stalin “Slow Down” zou hebben gezongen, de dictator hem snel een toontje lager had laten zingen. Ook Jamala zou Stalin heel snel aan de statistieken hebben toegevoegd.

Zo bekeken, is die Poetin zo slecht nog niet...